Santiago de Compostela is een van ’s werelds bekendste bedevaartsoorden. In het Nederlands schrijf je de plaatsnaam officieel met twee ll-en: Santiago de Compostella. In het Galicisch en Spaans gebruikt men een enkele l.
(Op deze website gebruiken we de internationaal gebruikelijke spelling met een enkele l).
Maar, ongeacht schrijfwijze, waar komt deze plaatsnaam eigenlijk vandaan?
Deel 1: Santiago
Het eerste deel van de plaatsnaam, Santiago, is de locale versie van het Latijnse Sanctus Iacobus, ofwel Sint Jacobus of Sint Jacob. Die verklaring levert geen enkel probleem op, maar leert ons wel dat de plaatsnaam een veel voorkomende evolutie is van een Latijnse naam. Dat betekent dat het tweede deel van de plaatsnaam diezelfde route moet volgen.
Deel 2: de Compostela
Het tweede deel van de plaatsnaam, de Compostela, wordt op het internet vrijwel algemeen vertaald als ‘veld der sterren’. Het zou een vertaling moeten zijn van het Latijnse Campus Stellae, wat officieel ‘veld van de ster’ betekent. Maar het probleem is dat die vertaling niet dezelfde route gevolgd heeft als het eerste deel van de plaatsnaam.
Een betere verklaring zou volgens taalgeleerden zijn dat compostela is afgeleid van het Latijnse compositum – verwant aan het hedendaagse Engelse woord compound – wat zoiets als ‘omheind stuk grond’ vertaald kan worden. Vervolgens evolueerde dat woord via het Volkslatijn tot Composita Tella, wat als ‘begraafplaats’ vertaald zou kunnen worden. Daar kan iedereen mee leven, want de plek was rond de vierde eeuw een Romeinse begraafplaats, (een deel van) Sint Jacobus lag daar tenslotte ooit begraven en juist dát is de directe reden voor de bedevaart naar Santiago de Compostela.
Maar toch…
In enkele Middeleeuwse kronieken wordt gemeld dat er op 1 juni van het jaar 939 een grote vuurbal boven het noorden van het Iberisch schiereiland explodeerde. Zouden delen van die meteoriet nabij Santiago neergestort kunnen zijn? Met als gevolg dat de plaats toponiem ‘de Compostela’ heeft gekregen? Dat zou tegelijkertijd verklaren waarom er een plaats met de naam Compostilla in de nabijgelegen provincie Léon bestaat.
Deze gastblog is geschreven door Fred de Vries