Hoe vaak ik dit in Galicische kroegen wel niet heb moeten horen: “O futbolín é un invento galego” (“tafelvoetbal is een Galicische uitvinding”). Bij ieder potje tafelvoetbal werd het wel vermeld. De Gallegos zijn er trots op en vertellen het graag. Waar komt deze legende vandaag en klopt het wel dat een Gallego uitvinder van het tafelvoetbalspel is? Ik zoek het uit!
De legende van Alejandro Finisterre
Op internet is er veel te vinden over ene Alejandro Finisterre in combinatie met futbolín. Zijn echte naam was Alejandro Campos, maar omdat hij in het Galicische plaatsje Finisterre geboren is kent iedereen hem als Alejandro Finisterre. Hij schijnt de Galicische bedenker van het tafelvoetbal te zijn. De levensloop van deze Gallego is sowieso bijzonder.
In 1936, tijdens de Spaanse burgeroorlog, raakte Alejandro Finisterre gewond bij een bombardement. Hierdoor kwam hij terecht in een ziekenhuis in Montserrat, Catalonië, waar hij tot zijn spijt niet kon voetballen vanwege zijn verwondingen. In het ziekenhuis bedacht hij het tafelvoetbalspel. Over hoe hij erop kwam doen verschillende verhalen de rondte. Er is het verhaal dat hij kinderen tafeltennis zag spelen en toen op ideeën kwam. Er is ook een ander verhaal dat hij zelf graag wilde voetballen, maar dit vanwege zijn verwondingen niet kon doen en toen het tafelvoetbalspel bedacht. Finisterre is in 2007 overleden, dus we kunnen het hem niet meer vragen. Wat de aanleiding ook was, hij heeft in het ziekenhuis zijn tafelvoetbalspel bedacht en een timmerman aan het werk gezet voor de uitvoering.
Direct nadat Alejandro Finisterre zijn tafelvoetbalspel bedacht had liet hij zijn uitvinding in 1937 patenteren. Vanwege de burgeroorlog kon hij zijn tafelvoetbalspel helaas niet in Spanje laten produceren, omdat alle speelgoedfabrieken werden ingezet voor de productie van wapens. Hierdoor moest hij uitwijken naar een ander land. Finisterre zette koers naar Frankrijk, maar op zijn tocht door de Pyreneeën verregende zijn patent en raakte het kwijt, waardoor hij er niets meer mee kon doen. Pech voor Finisterre.
Nadat Franco de burgeroorlog won werd Finisterre verbannen uit Spanje en nam hij de vlucht naar Zuid-Amerika. De rest van zijn leven zou Finisterre zich toeleggen op poëzie en het schrijven van boeken en gedichten. Hij was hier aardig succesvol mee. Ook heeft hij in Zuid-Amerika nog geprobeerd zijn tafelvoetbalspel te vercommercialiseren, maar zonder succes. Al is er een legende dat hij zijn tafelvoetbalspel nog met Che Guevara gespeeld heeft. Zijn patent heeft Finisterre uiteindelijk geen economische voorspoed gebracht, maar desondanks zal altijd herinnerend blijven als de Galicische uitvinder van het tafelvoetbalspel.
Galicische uitvinder of uitvinding?
Alejandro Campos, genoemd Finisterre, was afkomstig uit Galicië. Hij is een Galicische uitvinder. Is zijn bedenksel daarmee ook een Galicische uitvinding? Mag men met recht spreken in Galicië dat het tafelvoetbalspel een Galicische uitvinding is? Ik vind het nogal mager. De beste man kwam weliswaar uit Galicië, maar hij bedacht zijn uitvinding in Catalonië, aan de andere kant van het land. Ook is Finisterre niet de enige bedenker van een tafelvoetbalspel. Een mooi verhaal dus, maar Galicische uitvinding vind ik erg overtroffen. Maar goed dat ik dat allemaal niet wist in mijn studententijd, want deze nuancering zou vast tot veel bezwaar en discussie hebben geleid bij mijn Galicische vrienden in de kroeg.
Wie is dan de eerste uitvinder van het tafelvoetbalspel?
Finisterre bedacht zijn versie van het tafelvoetbalspel in 1937 in Spanje. Op andere plaatsen in Europa bestonden op dat moment ook andere varianten van het tafelvoetbalspel. Wie is nu de uitvinder?
Er zijn naast Alejandro Finisterre uit Galicië nog meerdere mensen die een voetbalspel op tafelniveau bedacht hebben. Natuurlijk moest eerst het voetbal bedacht zijn, voor het allereerste tafelvoetbalspel er kwam. Voetbal is eind 19e eeuw bedacht. Vrij snel daarna kwamen de eerste ideeën voor een tafelvoetbalspel, maar die lijken in niets op de variant die wij tegenwoordig kennen. Denk aan een tafelspel waarbij je met je vingers moest schieten. De variant met de horizontale spijlen en realistische spelers.
Het is algemeen aangenomen dat het tafelvoetbalspel, net als de sport voetbal, in Europa bedacht is. Er zijn meerdere figuren die claimen als eerste het tegenwoordige tafelvoetbalspel bedacht te hebben. Het lijkt zelfs wel of ieder land zijn eigen bedenker heeft.
De naam die als eerste in de tijd voorkomt is de Duitser Broto Wachter. Hij schijnt een variant ontwikkeld te hebben in 1930.
In Frankrijk spreekt men over Lucien Rosengart als uitvinder van het tafelvoetbalspel. Hij was een serie uitvinder die van alles uitgevonden en gepatenteerd heeft. Daaronder schijnt ook een tafelvoetbalspel te zijn dat hij eind jaren ’30 bedacht om zijn kleinkinderen te vermaken. Deze uitvinding behoorde zeker tot zijn capaciteiten, want hij heeft wel complexere zaken bedacht als de gordel en voorwielaandrijving.
Een andere kandidaat is de Engelsman Harold Searles Thornton. Hij was een fanatiek voetbalsupporter en legde al in 1923 een patent op tafelvoetbal vast. Daarin zaten verschillende zaken die we nu nog steeds hanteren, zoals de hellende hoeken, zodat ballen niet stil komen te liggen en de horizontale stangen met spelers.
Tot slot is er natuurlijk Alejandro Finisterre uit Galicië. In zijn versie zaten de realistische spelers die we nu nog steeds gebruiken.
Concluderend lijken er meerdere mensen te zijn, waarvan we aan kunnen nemen dat ze elkaar niet kennen, die ongeveer op hetzelfde moment het tafelvoetbalspel bedachten. Leuk dat er een Galicische uitvinder bij zit. Een goed verhaal voor bij een potje futbolin!
Ben je in een Galicische kroeg met tafelvoetbalspel, stel dan zeker eens de volgende vraag: Is tafelvoetbal een Galicische uitvinding? Je krijgt met zekerheid enthousiaste en trotse verhalen te horen!
